«کالبد معماری یا فضای فیزیکی شهر نشأت گرفته از نوع تفکر و اندیشه ی ساکنان و حاکمان آن است» نمادها، یادمان ها و تندیس ها و مجسمه های شهری، نشانه ی هویت شهر و شهرنشینان هستند.

یاسوج ۲۴: یادداشت///

 

محمود ذکاوت/کارشناس ارشد تاریخ از دانشگاه شیراز

۱️⃣ «کالبد معماری یا فضای فیزیکی نشأت گرفته از نوع تفکر و اندیشه ی ساکنان و حاکمان آن است» نمادها، یادمان ها و ها و های شهری، نشانه ی هویت و شهرنشینان هستند. با مطالعه و بررسی و نمادهای شهری می توان تاریخ را نیز شناخت. همچنین نمادها و تندیس ها هویت و معنایِ خاصی را به شهروندان و القا می کنند. تندیس ها، تاریخ، فرهنگ و البته آینده ی را به رخ می کشند. یاسوج دو ورودی شمال غربی و جنوبی دارد، در ورودی شمال غربی ، میدان جهاد قرار دارد که در آن تندیس مرد بویراحمدی نصب شده است.(تصویر اول) و در ورودی جنوبی نیز میدان آریوبرزن قرار دارد که با مجسمه¬ی او سوار بر اسب آراسته شده است.(تصویر دوم)

۲️⃣ هر دو تندیس کم و بیش معانی مشترکی را تداعی می¬کنند: ، ، رشادت ، دلیری و در یک کلام مبارزه. مولفه¬هایی که در زندگی و ¬ی عشایری کهگیلویه و جاری است. در واقع این دو تندیس بر هویت تاریخی و هویت قومی مردم منطقه تأکید دارند. در هر دو مجسمه، تندیس ها لباس رزم بر تن دارند. یکی تفنگ و دیگری شمشیر، اگرچه تنفگ در تندیس مرد بویراحمدی، تقریبا معدوم شده است اما لوله¬ی آن هنوز باقی است و حاکی از اسلحه ی شخص است. با این وجود با دیدن این تندیس¬ها در وهله ی اول رزم آوری و سلحشوری تداعی می شود. تندیس آریوبرزن فرهنگ ایرانی را تداعی می کند و تندیس مرد ، فرهنگ قومی و منطقه ی را بازمی تاباند. تندیس آریوبرزن در قسمت جنوبی شهر و رو به جنوب و سواحل دارد و تندیس مرد بویراحمدی اگر چه در شمال غرب است اما رو به سمت غرب دارد. تندیس¬های مورد نظر با تمرکز بر سلحشوری و دلاوری و قرار دادن آن به عنوان دال مرکزی گفتمان هویتی بویراحمد سعی در تداعی آن در عصر پسا انقلابی دارند.

۳️⃣ اگرچه دلاوری سهمی اساسی و مبنایی در هویت کهگیلویه و وبویراحمدی دارد اما کلان هویت این را نمی¬توان در یک عنصر خلاصه کرد. بر همین اساس نمادهای جدید در دیگر میادین شهر نصب شد تا به بخش¬ها و عناصر دیگر هویت مردم این استان نیز نظر شود. این موضوع در یادداشت¬های بعدی دنبال خواهد شد. با وجود این باید توجه داشت که در روزگار ما صرف نماد و تندیس به حفظ و تداوم معنای اثر منتج نخواهد شد. میدان با حضور مردم معنا پیدا می کند. میادین شهر آنگاه حاوی روح و معنای هویتی و تاریخی هستند که تجمع و اجتماع مردم را رقم زنند. این در حالی است که هر دو میدان مورد نظر صرفا محلی برای گردش خودروها است و عملا کارکرد تجمعی برای بودن مردم در میدان را تقریبا ندارد. همچنین میدان های مورد نظر هیچ رویداد یا رخدادی که در معاصرت شهری به یادگار بوده باشد را تداعی نمی کند. نیکوتر آن است چنین تندیس¬هایی در میدان و گذرهایی نسب شود که تجمعات مردمی در آن جاری باشد.