آمایش سرزمین مجموعه عملیاتی است که بخش خصوصی یا بخش عمومی به منظور مهیا ساختن پهنه یک سرزمین برای زندگی بهتر در پیش می گیرد. معاون برنامه ریزی استانداری دکتر حسن نوروزی آمایش سرزمینی را با بیانی ساده تفسیر کرد و آن را در راستای بهتر شدن زندگی افراد جامعه در شرایط نوین ضروری دانست و با بیان سابقه اجرایی شدن آمایش در کشور و استان، روند آخرین جزئیات آن را تشریح کرد،


آمایش سرزمین مجموعه عملیاتی است که بخش خصوصی یا بخش عمومی به منظور مهیا ساختن پهنه یک سرزمین برای زندگی بهتر در پیش می گیرد. معاون برنامه ریزی استانداری دکتر حسن نوروزی آمایش سرزمینی را با بیانی ساده تفسیر کرد و آن را در راستای بهتر شدن زندگی افراد جامعه در شرایط نوین ضروری دانست و با بیان سابقه اجرایی شدن آمایش در کشور و استان، روند آخرین جزئیات آن را تشریح کرد،

آمایش سرزمینی را به بیان ساده تشریح کنید.

آمایش سرزمینی تنظیم کنش متقابل عوامل انسانی و محیطی

آمایش سرزمین مجموعه عملیاتی است که بخش خصوصی یا بخش عمومی به منظور مهیا ساختن پهنه یک سرزمین برای زندگی بهتر در پیش می گیرد، آمایش سرزمین تنظیم کنش متقابل بین عوامل انسانی و عوامل محیطی است که به منظور ایجاد سازمان سرزمینی عقلایی مبتنی بر بهره گیری بهینه از استعدادهای انسانی و محیطی از طریق افزایش کارایی و بازدهی اقتصادی، گسترش عدالت اجتماعی، رفع فقر و محرومیت و برقراری تعادل و توازن در برخورداری از سطح معقول توسعه و رفاه در نقاط و مناطق جغرافیایی است.

همچنین ایجاد نظام کاربری اراضی متناسب با اهداف توسعه ای و زیست محیطی، ایجاد و تحکیم پیوندهای اقتصادی درون و برون منطقه ای و بکارگیری ملاحظات امنیتی و دفاعی و حفظ هویت اسلامی- ایرانی،بهره برداری مناسب از امکانات و قابلیت های مناطق ،تلفیق ویژگیهای فرهنگی مناطق در فرایند ملی- منطقه ای، ایجاد هماهنگی بین بخشهای مختلف اقتصادی،دادن نقش های محوری به مناطق و در نهایت جهت ایجاد زمینه برای رشد و توسعه کشور به مفهوم واقعی و استفاده از قابلیت های طبیعی، اجتماعی و اقتصادی در تسریع فرایند توسعه.از دیگر اهداف آمایش سرزمینی است
سابقه شروع مطالعات آمایش سرزمینی در کشور و استان را بیان کنید
 سابقه آمایش سرزمین در ایران:
  آمایش سرزمین در ایران در سال ۱۳۵۳ توسطوزارت آبادانی و مسکن یا وزارت مسکن و شهرسازی آغاز شد و پس از آن از سوی شورای اقتصاد انجام آن به مرکز مطالعات و تحقیقات بهره وری از سرزمین واگذار شد که البته طرح جامع سرزمین بسیار وسیع و مبهم تعریف شده بود. درسال ۱۳۵۴ مرکز برنامه ریزی آمایش سرزمین با مهندسین مشاور ستیران قرارداد تهیه طرح آمایش سرزمین را منعقد کرد که نتایج آن با نام طرح پایه آمایش سرزمین در سال ۱۳۵۵ انتشار یافت، نتایج نهایی مطالعات دور اول و دوم ستیران با عنوان رهنمودهای آمایش سرزمین برای تهیه برنامه عمرانی ششم منتشر شد.
 پس از  انقلاب موضوع آمایش سرزمین تا سال ۱۳۶۳ فراموش شد تا اینکه پس از تصویب کلیات مطالعات آمایش سرزمین،در هئیت دولت و انتشار در سال ۱۳۶۸ مطالعات طرح کالبدی ملی ایران توسط وزارت مسکن و شهرسازی آغاز شد و نتیجه آن در مهرماه ۱۳۶۹ انتشار یافت شورای عالی اداری ایران در سال ۱۳۷۱ وظیفه تهیه طرح آمایش سرزمین را به سازمان برنامه و بودجه و وظیفه طرحهای کالبدی ملی و منطقه ای را به وزارت مسکن و شهرسازی واگذار نمود تا اینکه دور سوم مطالعات آمایش در سال ۷۶-۱۳۷۵ توسط سازمان برنامه و بودجه شروع شد.
 

سابقه آمایش سرزمین در استان :

در استان کهگیلویه و بویراحمد در سال ۱۳۸۵ سازمان مدیریت و برنامه ریزی وقت اقدام به تهیه مطالعات آمایش سرزمین نمود که پس از ادغام سازمان مذکور با استانداری به تشخیص استاندار وقت این وظیفه به معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی استانداری محول شد و از سال ۸۵ تا ۹۱ در چهار فاز توسط دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز انجام شد و در سال های ۸۶، ۸۸ و ۹۱ گزارش مشاورین ارایه گردید در نیمه دوم سال ۹۲ با تغییر دولت روند انجام مطالعات تغییر یافت و در سال ۱۳۹۳ ادامه کار آمایش سرزمین با جدیت پیگیری و پس از انجام مراحل مناقصه، مشاور جدید انتخاب شد و مقرر گردید پس از انتخاب ناظر و قرارداد با آن فاز جدید آمایش سرزمین استان آغاز شود

نقش آمایش سرزمینی در توسعه استان را ذکر کنید،آیا به این نقش اعتقاد دارید؟
آمایش و بهره وری بهینه از منابع و ظرفیت ها
جایگاه آمایش سرزمین در نظام برنامه ریزی کشور بسیار حیاتی است ومی تواند بهره وری بهینه از منابع و ظرفیت های اقتصادی، اجتماعی و محیطی سرزمین ایجاد کند. به طور کلی آمایش سرزمین همه ابعاد جامعه و زندگی انسانی را تحت الشعاع قرار می دهد و می تواند محیط اطرافمان را در جهت بهره وری مناسب تر تغییر دهد و باعث رشد و توسعه برنامه محور در استان و کشور گردد. آمایش سرزمین این امکان را فراهم می کند که هر نوع استفاده ای برای هر بخشی از سرزمین، با توجه به قابلیت های آن بخش صورت پذیرد

چه اقداماتی در تهیه و تدوین سند آمایش و اجرایی شدن آن ضروری هستند؟
اقداماتی نظیر انتخاب یک مشاور توانمند که بتواند در تهیه و تدوین سند آمایش استان گام موثری بردارد ، انتخاب یک ناظر قوی در مطالعات آمایش که مشاور را به چالش بکشد، جدیت و پیگیری مستمر از طرف کارفرما ، مشارکت همه صاحب نظران و نخبگان در تهیه سند آمایش، ملزم کردن مشاور برای انجام مطالعات به صورت میدانی، ارائه طرحها و پروژه هایی متناسب با قابلیت ها و توانمندیهای هر منطقه از استان،دعوت از بخش خصوصی برای اجرایی شدن طرحها و پروژه های متناسب با قابلیت های هر منطقه از اقدامات لازم الاجرا محسوب می شوند.
نقش مطالعات آمایش در یکپارچه سازی مدیران در یک استان و توان افزایی اجرایی آنان را ذکر کنید
آمایش سرزمین قابلیتی در راستای پیشگیری از صرف هزینه های گزاف

در آمایش سرزمین با توجه به قابلیت های هر منطقه طرحها و پروژه هایی تعریف می شود و خارج از آن پروژه ای تعریف نخواهد شد،  متاسفانه در کشورهای جهان سوم یا کمترتوسعه یافته بدون برنامه ریزی ، در برخی مناطق پروژه هایی ارائه شده که پس از چند سال پروژه یا طرح مورد نظر به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی و با وجود صرف هزینه های گزاف رها شده است. آمایش سرزمین این قابلیت را دارد که از چنین هزینه هایی جلوگیری کند و برنامه ها و پروژه ها را هدفمند کند و با وجود تغییرات مدیریتی پروژه ها روند فعالیت خود را ادامه دهند و با جلوگیری از اعمال سلیقه های غیر تخصصی مانع از ایجاد و تغییر مکان طرح ها و پروژه ها گردد.

آمایش سرزمینی از موازی کاری و اعمال سلیقه پیشگیری می کند
آمایش سرزمین از موازی کاری برخی دستگاهها و مدیران جلوگیری کرده و وظیفه هر مدیر و دستگاه را مشخص و در نهایت برنامه ریزی مبتنی بر سند واحدی ارائه می کند که مدیران به نحو مطلوب و در یک چارچوب مشخص وظایف خود را انجام دهند، در سند آمایش سرزمین قابلیت های هر منطقه، اولویت بندی شده و مناطق دارای پتانسیل های خاص مشخص می شوند پس از آن، جهت سرمایه به سوی اولویت های هر منطقه سوق داده می شود و در نتیجه طبق سند آمایش سرزمین بالقوه های هر بخش به بالفعل تبدیل خواهند شد.
در مطالعات آمایش سرزمینی عمده دستگاه های اجرایی به ویژه دستگاه های خدمات رسان، دستگاه های مربوط به بخش های اقتصادی،فرهنگی، امنیتی، آموزشی،تربیتی و زیست محیطی موثر هستند.

درحال حاضر چه مشکلات و کمبودهایی در استان اعم از ساختاری، عمرانی، اجتماعی و … را ناشی از نبود و عدم اجرای مطالعات آمایش سرزمینی می دانید؟

 ایجاد شهرستانهای متعدد در استان بدون مطالعه قبلی، ایجاد صنایع مختلف بدون توجه به شرایط محیطی و زیست محیطی وهمچنین عدم ارتباط موثر با استانهای همجوار
برای تکرار نشدن تجربه قبلی مطالعات آمایش سرزمینی، چه راهکارهایی اندیشیده اید و چه اقداماتی در این مسیر در حال اجراست؟

 در اجرای فاز دوم مطالعات آمایش استان سعی شده است با انجام مناقصه و دعوت از شرکتهای مشاور دارای  پایه ۱ و ۲ از هر گونه اعمال سلیقه جلوگیری شود و شرکت مشاور منتخب دارای تجربه کافی در زمینه اجرای فاز دوم باشد. همچنین تلاش زیادی برای شناخت نخبگان استانی و استفاده از آنها برای تصمیم گیری بهتر و موثرتر صورت گرفته است.
آمایش سرزمینی چه امکاناتی به مجموعه مدیریتی استان برای کشف استان ارایه می دهد؟

انجام مطالعات برنامه آمایش استان با هدف تنظیم رابطه ی انسان، فضا و فعالیتهای انسان در فضا به منظوربهره برداری منطقی از تمام امکانات استان در جهت بهبود وضعیت مادی و معنوی و براساس نتیجه گیری های جغرافیایی و اجتماعی حاصل از آن، فضاهای توسعه را در جهت حفاظت از محیط زیست، توسعه پایدار، یکپارچه سازی و تأمین تعادلهای درون منطقه ای تجهیز می کند همچنین باعث شناخت کلی و جزئی تمامی پتانسیل های مناطق مختلف استان، شناخت توان اکولوژیکی مناطق وشهرستانهای استان، ارایه برنامه هایی در سطح پروژه به رؤسا و مدیران دستگاههای اجرایی استان تا به عنوان چراغ راه از آن استفاده شود .
در یکی از جلسات مربوط به آمایش، تغییر مدیریت ها در استان را عامل تعطیلی مطالعات آمایش در استان دانستید، جهت تکرار نشدن این مورد چه برنامه ای پیشنهاد می دهید؟

هیچ کس به اندازه خود مدیران و کارشناسان هر بخش از پتانسیل ها و نقاط ضعف و قوت آن بخش مطلع نیست لذا تغییر مدیریت و سپردن کار به حوزه هایی که شناخت کافی در زمینه های فوق ندارند باعث به بیراهه رفتن مطالعات آمایش خواهد شد و باید تا حد امکان مواردی نظیر  استفاده از دانشگاهیان و نخبگان استان، تدوین برنامه ها در سطوح منطقه ای و محلی، نگاه مدیریتی از نوع برنامه ریزی و استفاده از تجربیات و کارشناسان متخصص (ایجاد کمیته های کارشناسی، تهیه آمار و اطلاعات به روز و استفاده از نظرات کارشناسی در بخشهای مختلف آب، گردشگری، نفت، راه، کشاورزی و … لحاظ شوند
مطالعات آمایش سرزمین شاه کلید و نقشه راه توسعه استان

مطالعات آمایش سرزمین از جمله مهمترین مطالعات مؤثر در توسعه استان و کشور می باشد . در واقع شاه کلید اصلی و نقشه راه کلی توسعه استان و توزیع بهینه منابع و فعالیت در استان می باشد. آمایش سرزمین جامع ترین مطالعه برای توسعه پایدار است و مطالعات آمایش سرزمین مبنایی برای انجام تمامی فعالیتها در برنامه ششم توسعه استان و کشور بشمار می رود، مطالعات آمایش موجب می شود که قابلیتهای بالقوه استان تعیین و اختلافات فاحش بین مناطق توسعه یافته و توسعه نیافته کاهش یابد. مطالعات آمایش سرزمین باعث شناخت راههای ارتباطی با استانهای همجوار و نحوه تعامل سازنده با دیگر استانها خواهد شد که نهایتاً باعث توزیع متناسب و عادلانه منابع و اعتبارات مناطق مختلف استان و کشور خواهد شد..

 گفتگو از: فاطمه محمدیان

 


منبع : سایت