استان کهگیلویه و بویراحمد در عین حالیکه به عنوان یک سرزمین چهار فصل شناخته می­شود و در بخش­های کشاورزی، صنعتی، گردشگری و… از موقعیت خیلی خوبی نسبت به سایر استانها در زمینه توسعه برخوردار می­باشد اما متاسفانه توسعه چشمگیری پیدا نکرده و می­توان گفت نه محروم ترین بلکه مظلوم­ترین است.

– سید ابوالحسن حسینی نیک : با توجه به اینکه در توسعه و عدم توسعه یک جامعه هم عواملی داخلی و هم عوامل بیرونی نقش دارند. لذا به نظر می­رسد عوامل داخلی به نسبت عوامل خارجی بیشترین نقش را در موانع توسعه این استان داشته است .

همچنین شایان ذکر است استان در عین حالیکه به عنوان یک سرزمین چهار فصل شناخته می­شود و در بخش­های کشاورزی، صنعتی، گردشگری و… از موقعیت خیلی خوبی نسبت به سایر استانها در زمینه توسعه برخوردار می­باشد اما متاسفانه توسعه چشمگیری پیدا نکرده و می­توان گفت نه محروم ترین بلکه مظلوم­ترین است.

بنابراین، این نگارنده پژوهشی تحت عنوان« فرصتها، چالشها و راهکارهای توسعه در » انجام داده که یکی از فصول این پژوهش موانع توسعه در می­باشد. از این رو سعی نگارنده بر این است که به بررسی همراه با ارائه پیشنهاداتی در این خصوص به عنوان یکی از موانع اصلی توسعه در استان بپردازد .

راه و ترابری در استان کهگیلویه و بویراحمد

قرآن نیز به توسعه اقتصادی توجه ویژه ای داشته است و اصولا نه تنها پیشرفت های اقتصادی، عملی و فنی را در شکل گیری تمدنی اصالت می بخشد، بلکه بر این نکته تاکید می ورزد که مسئولیت و وظیفه انسان در زمین به عنوان خلیفه الله، آبادانی زمین و استعمار آن است. خداوند در آیه ۶۱ سوره «هود» به صراحت به این وظیفه و مسئولیت جامعه بشری در قبال زمین اشاره می کند و می فرماید: هو انشاکم من الارض و استعمرکم فیها؛ اوست که شما را از زمین پدید آورده است و خواست که آبادانش دارید. آیات بسیاری به مسئله راه ها و ترابری به عنوان یک نعمت توجه داده و از مردمان می خواهد که خداوند را بدان شکر و سپاس گویند.

از جمله این آیات می توان به ۱۵ سوره نحل، ۵۳ و ۵۴ سوره طه، ۳۱ و ۳۲ سوره انبیاء، ۱۰ سوره زخرف و نیز ۱۹ و ۲۰ سوره نوح اشاره کرد. در همه این آیات خداوند به ایجاد و انشاء راه ها در میان کوه ها و دره ها اشاره می کند که شرایط مناسبی برای کوچ و ترابری انسان فراهم آورده است و انسان ها می بایست به این آیات و نشانه های الهی سپاسگزار خداوند بوده و به درستی از این نعمت های بزرگ الهی بهره گیرند.[۱]

با توجه به آیات مذکور یکی از مولفه ها و عناصر اصلی توسعه اقتصادی، راه و ترابری است. به این معنا که ایجاد و توسعه راههای دریایی، هوایی و زمینی و همچنین امنیت راهها در چگونگی بهره گیری از ترابری نقش بنیادین و سازنده در همه ابعاد توسعه به طورمستقیم دارد؛ زیرا بدون راه امکان تبادلات فرهنگی و انتقال داده ها و یافته ها از سرزمینی به سرزمین دیگر فراهم نمی شود. از این روست که گفته اند شکل گیری تمدنی مبتنی بر تحقق و فراهم آوری زمینه های مناسب و مساعد راه وترابری است.

شایان ذکر است یکی از ویژگیهای مهم و با اهمیت کهگیلویه در طول تاریخ، موقعیت جغرافیایی و سوق الجیشی آن بود. قرار گرفتن در مسیر جاده های ارتباطی و تجاری که مناطق جنوب را به نواحی مرکزی متصل می کرد و نیز پیوند دادن بنادر خلیج فارس به مرکز کشور از جمله این ویژگی ها بود.

در تاریخ ایران دوران باستان و اسلامی شهر بیرام قباد (ارجان دوران اسلامی) مرکز ایالت قباد خوره (کهگیلویه) از مراکز مهم تجاری و تلاقی راههای مختلف از عراق به بنادر جنوب در خلیج فارس و خوزستان به سمت فارس بوده است به طوریکه آقای «گاوبه» اهمیت ارتباطی شهر ارجان را به نحو احسن تشریح کرده است. به هر حال از راههای مهم دوران قبل از اسلام دو شاخه اصلی باقیمانده و عبارتند از: شیراز – ارجان و ارجان- اصفهان که جاده ارجان- اصفهان به جاده جنوب- شمال معروف است.

بر این اساس، از زمان شکل گیری استان کهگیلویه و بویراحمد به عنوان یک واحد سیاسی مستقل در نقشه جغرافیایی کشور در سال ۱۳۴۲ مشکل اصلی استان نبود جاده ارتباطی بوده است و بعد از شکل گیری انقلاب اسلامی توسعه راههای این استان به یکی از دغدغه های اساسی مدیران تبدیل شد.

به اذعان همه کارشناسان و مسوولان استانی و فرا استانی نبود ارتباط جاده ای مناسب یکی از مهمترین دلایل عقب ماندگی و محرومیت استان از شاخص های توسعه بوده است. به اعتقاد این کارشناسان اثری که حمل و نقل بر ساختار فضایی یک منطقه بر جای می گذارد باعث تمرکز یا عدم تمرکز فعالیتهای اقتصادی در منطقه و درنتیجه باعث رشد اقتصادی و اجتماعی نواحی در دسترس یا رکود نواحی دور از دسترس در زمینه های مختلف می شود .

در حال حاضر طول مجموع راههای موجود در استان کهگیلویه و بویراحمد پنج هزار و ۷۸۰ کیلومتر می باشد که از این مقدار ۳۵۶ کیلومتر آن راه اصلی و ۳۷ کیلومتر آن بزرگراه است که بیش از ۸۰ درصد آنها از بعد از انقلاب اسلامی احداث شده است. اولین اقدام اساسی برای بهبود وضعیت این منطقه از کشور در زمینه راههای استان مربوط به تصویب اعتبار آسفالت راههای اصلی مرکز کهگیلویه و بویراحمد در سال ۱۳۵۸ است.

سال ۱۳۵۸ قرارداد آسفالت راههای یاسوج به شیراز و یاسوج به بابامیدان بطول ۲۴۰ کیلومتر از سوی وزارت راه با پیمانکار شرکت پیکر منعقد که هزینه اسفالت این دو راه یک میلیارد ریال و مدت قرارداد آسفالت آنها یک سال و نیم تعیین شد. آخرین تحول مربوط به حوزه راهسازی که بدون شک تاثیر زیادی بر توسعه استان خواهد داشت، بهره برداری از مسیر جدید همین دو راه است که در ابتدای سال ۸۹ ۱۳کلید خورد.[۲]

بنابراین با توجه به موارد فوق به طور کلی می توان گفت: استان کهگیلویه و بویراحمد برای توسعه همه جانبه به خصوص اقتصادی نیاز به راه و ترابری دارد . زیرا این استان صعب العبور و کوهستانی است و به لحاظ گردشگری، کشاورزی و صنعت و معدن ظرفیت های ناشناخته زیادی دارد که برای شناسایی و شکوفا کردن این ظرفیت ها نیاز به توسعه راه دارد. به عنوان مثال افزایش میزان تولید سیمان یا فولاد این استان و رقابت با سایر استانهای کشور مستلزم توسعه شبکه حمل و نقل ریلی، جاده ای ، هوایی و دریایی است.

درست است که بعد از انقلاب اسلامی در زمینه ساخت جاده و راه استان توسعه چشمگیری داشته است اما به نظر می رسد با توجه به پتانسیل های ذکر شده برای سرمایه گذاری، استان نیاز بیشتری به این امر مهم دارد. زیرا نزدیک ترین نقطه استان به بنادر جنوبی ۶۰ کیلومتر و دورترین آن ۱۶۰ کیلومتر است که این امر از نظر حمل و نقل کالاها به سود سرمایه گذاران می باشد. در حال حاضر در دو شهر گچساران ، منطقه نفت خیز استان و همچنین شهر یاسوج ، مرکز اداری

این استان دو فرودگاه وجود دارد و نیز برنامه های مطالعاتی اتصال استان به بزرگ راه های کشور، ارتباط ریلی با فاصله ۱۵۰کیلومتر از اقلید پایان یافته که دولت درنظر دارد عملیات اجرایی آنها را در آینده ای نزدیک آغاز کند.

پس تقویت و بازسازی بخش حمل و نقل با کمک روشهای نوین و هوشمند حمل و نقل می ‌تواند بدلیل واقع شدن استان در مسیر شمال – جنوب، دگرگونی سریع و شگرفی در رشد و توسعه این استان و حتی کشور بوجود آورد. زیرا تقویت و باز سازی صنعت حمل و نقل استان موجب ایجاد فعالیتهای اقتصادی جدید، اشتغالزایی، سرمایه گذاری و تولید خواهد شد. به هر حال وجود سه محور ارتباطی مهم و استاندارد یاسوج – شیراز ، یاسوج – بابامیدان و یاسوج – سمیرم که استان را از سه نقطه به استانهای مختلف کشور متصل می کند از مزایای بخش حمل و نقل استان می توان ذکر کرد . در ضمن وضع پایانه مسافربری این استان خیلی نامناسب می باشد لذا این استان نیازمند باز سازی یا ساخت چند پایانه مسافر بری مناسب می باشد.

– سید تقوی، خلیل؛ گامی در راه شناسی قرآن(۱۳۸۳ ) ، انتشارات احرار تبریز، ص۵۳٫[۱]

– اداره راه و ترابری استان کهگیلویه و بویراحمد.[۲]

منبع : عصردنا